ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Στὴ θέσι τοῦ ᾿Επιλόγου ἔθεσα ἕνα ἀπόσπασμα τοῦ ἐκ τοῦ «περὶ ᾿Ακαταλήπτου» δευτέρου λόγου τοῦ ῾Αγίου ᾿Ιωάννου τοῦ Χρυσοστόμου μὲ πρακτικὲς συμβουλὲς γιὰ τὴν διαχείρησι τέτοιων περιστατικῶν (Ε.Π.Ε. τ. 35 § 7, σελ. 75-77).
«Γι᾿ αὐτὸ λοιπὸν σᾶς παρακαλῶ ὅλους νὰ προσπαθεῖτε ὅσο μπορεῖτε νὰ τοὺς θεραπεύετε, συζητώντας μαζί τους μὲ καλωσύνη καὶ ἐπιείκεια, ὅπως ἀκριβῶς κάνουμε μὲ ἐκείνους ποὺ προσβλήθηκαν ἀπὸ διανοητικὴ ἀσθένεια καὶ παραφέρονται· καθόσον αὐτοὶ ἀπὸ παραφροσύνη γέννησαν τὴ θεωρία αὐτὴ καὶ ἀπὸ ὑπερβολικὴ ἀνοησία· τὰ φλογισμένα ὅμως τραύματα δὲν ἀνέχονται οὔτε χέρι νὰ τὰ ἀγγίξη, οὔτε ὑποφέρουν τὴ δυνατὴ πίεσι. Γι᾿ αὐτὸ οἱ σοφοὶ γιατροὶ χρησιμοποιοῦν μαλακὸ σφουγγάρι γιὰ τὸ πλύσιμο τῶν πληγῶν αὐτοῦ τοῦ εἴδους. ᾿Επειδὴ λοιπὸν καὶ στὴν ψυχὴ αὐτῶν ὑπάρχει φλογισμένη πληγὴ, ὅπως ἀκριβῶς, χρησιμοποιώντας μαλακὸ σφουγγάρι, καθαρίζουμε τὴν πληγὴ μὲ καθαρὸ καὶ πόσιμο νερό, ἔτσι ἂς προσπαθοῦμε νὰ περιορίσουμε τὴν ἀλαζονεία αὐτῶν καὶ νὰ καθαρίζουμε τὸν ὄγκο τους, χρησιμοποιώντας μὲ καλωσύνη ὅλα ἐκεῖνα ποὺ εἴπαμε μέχρι τώρα. Καὶ εἴτε σὲ βρίζουν, εἴτε σὲ κλωτσοῦν, εἴτε σὲ φτύνουν, εἴτε σοῦ κάνουν ὅ,τιδήποτε παρόμοιο, νὰ μὴν ἐγκαταλείπης, τὴ θεραπεία. Διότι ἐκεῖνοι ποὺ θεραπεύουν ἄνθρωπο παράφρονα εἶναι ἀναγκασμένοι νὰ ὑπομένουν πολλὰ παρόμοια· παρ᾿ ὅλα αὐτὰ ὅμως δὲν πρέπει νὰ παραιτοῦνται ἀπὸ τὴν προσπάθειά τους, ἀλλ᾿ ἀκριβῶς γι᾿ αὐτὰ πρέπει βέβαια νὰ τοὺς κακοτυχίζουμε καὶ νὰ δακρύζουμε γι᾿ αὐτούς, διότι εἶναι τέτοιο τὸ εἶδος τῆς ἀσθένειας ἀπὸ τὸ ὁποῖο προσβλήθηκαν.
Αὐτὰ τὰ λέγω γιὰ τοὺς ἰσχυρότερους καὶ ἀνεπηρέαστους, καὶ ποὺ μποροῦν νὰ μὴν ὑποστοῦν καμία βλάβη ἀπὸ τὴ συναναστροφὴ μαζί τους· διότι, ἐὰν κάποιος εἶναι ἀσθενέστερος ὡς πρὸς τὴν πίστη, ἂς ἀποφεύγει τὶς συναναστροφὲς μ᾿ αὐτούς, ἂς ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὶς συγκεντρώσεις τους, ὥστε νὰ μὴ γίνη ἡ αἰτία τῆς φιλίας, ἀφορμὴ ἀσέβειας. Τὸ ἴδιο κάμνει καὶ ὁ Παῦλος· ὁ ἴδιος συναναστρέφεται τοὺς ἀσθενεῖς καὶ λέγει, «῎Εγινα στοὺς ᾿Ιουδαίους σὰν ᾿Ιουδαῖος, καὶ σ᾿ ἐκείνους ποὺ βρίσκονταν ἔξω ἀπὸ τὸ νόμο σὰν νὰ ἤμουν καὶ ἐγὼ ἔξω ἀπὸ τὸ νόμο», ἐνῶ τοὺς μαθητὲς ποὺ ἦσαν ἀσθενέστεροι ὡς πρὸς τὴν πίστι τοὺς ἀποτρέπει ἀπὸ τὶς τέτοιου εἴδους συναναστροφές, συμβουλεύοντας αὐτοὺς καὶ διδάσκοντάς τους τὰ ἑξῆς· «Οἱ κακὲς συναναστροφὲς καταστρέφουν τὰ καλὰ ἤθη» καὶ πάλι· «Φύγετε ἀνάμεσα ἀπ᾿ αὐτοὺς καὶ ἀπομακρυνθεῖτε, λέγει ὁ Κύριος». Διότι ὁ μὲν γιατρός, ἂν ἔρθει πρὸς τὸν ἀσθενή, πολλὲς φορὲς ὠφελεῖ καὶ ἐκεῖνον καὶ τὸν ἑαυτό του, ἐνῶ ὁ ἀσθενέστερος, συναναστρεφόμενος μὲ τοὺς ἀσθενεῖς, καὶ τὸν ἑαυτό του βλάπτει καὶ τὸν ἀσθενή· διότι καὶ ἐκεῖνον δὲν μπορεῖ νὰ τὸν ὠφελήσει καθόλου, καὶ ὁ ἴδιος ἀποκομίζει μεγάλη βλάβη ἀπὸ τὴν ἀσθένεια. Καὶ ἐκεῖνο ἀκριβῶς ποὺ παθαίνουν ἐκεῖνοι ποὺ κοιτάζουν ὅσους πάσχουν ἀπὸ ἀσθένεια τῶν ματιῶν, παίρνοντας κάτι ἀπὸ τὴν ἀσθένεια αὐτή, αὐτὸ παθαίνουν καὶ ἐκεῖνοι ποὺ συναναστρέφονται αὐτοὺς τοὺς βλάσφημους, ἂν εἶναι ἀσθενέστεροι, παίρνουν μεγάλο μέρος τῆς ἀσέβειάς τους.
Γιὰ νὰ μὴν προξενήσουμε λοιπὸν μεγάλη βλάβη στὸν ἑαυτό μας, ἂς ἀποφεύγουμε τὶς παρέες αὐτῶν, καὶ μόνο ἂς προσευχώμαστε καὶ ἂς παρακαλοῦμε τὸν φιλάνθρωπο Θεό, ὁ ῾Οποῖος θέλει ὅλοι οἱ ἄνθρωποι νὰ σωθοῦν καὶ νὰ γνωρίσουν τὴν ἀλήθεια, νὰ τοὺς ἀπαλλάξη ἀπὸ τὴν πλάνη καὶ τὴν παγίδα τοῦ διαβόλου, καὶ νὰ τοὺς ἐπαναφέρη στὸ φῶς τῆς γνώσεως, στὸν Θεὸ δηλαδὴ καὶ Πατέρα τοῦ Κυρίου μας ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, στὸν ῾Οποῖο μαζὶ μὲ τὸ ζωοποιὸ καὶ πανάγιο Πνεῦμα ἀνήκει ἡ δόξα καὶ ἡ δύναμις, τώρα καὶ πάντοτε καὶ στοὺς αἰῶνες τῶν αἰώνων. ᾿Αμήν.
ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ
῎Εργα Πατέρων·
— ᾿Αθανασίου τοῦ Μεγάλου
«Λόγοι κατὰ ᾿Αρειανῶν Α´, Β´, Γ´», ΕΠΕ 2, 3 Θεσσαλονίκη.
— Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου
«᾿Απολογητικὸς περὶ τῆς εἰς τὸν Πόντον φυγῆς», ΕΠΕ 1 Θεσσαλονίκη
— ᾿Ιωάννου τοῦ Χρυσοστόμου
«Λόγος περὶ ᾿Ακαταλήπτου Β´, Γ´», ΕΠΕ 35 Θεσσαλονίκη.
Λοιπά·
— Πρωτοπρεσβυτέρου ᾿Αντωνίου ᾿Αλεβιζοπούλου
«᾿Αντιμετώπισι τῶν αἱρέσεων, Προβληματικὴ καὶ Στρατηγική» ᾿Εκδόσεις «Διάλογος», ᾿Αθήνα 1996.
— Βαρβάρας Καλογεροπούλου - Μεταλληνοῦ
«῾Η αἵρεση καὶ ἡ ἀντιμετώπισή της» εἰς «Κοινωνίαν» τεῦχος 2/1987 σελ. 183-202 ᾿Αθῆναι.
— ᾿Αλεξάνδρου Κορακίδη
«῾Η ἀπολογία τῆς ᾿Ορθοδόξου ᾿Εκκλησίας» Φιλοσοφικὴ καὶ Θεολογικὴ Βιβλιοθήκη ἀρ. 20, ᾿Εκδόσεις «Πουρναρᾶ» Θεσσαλονίκη 1991.
— Διονύση Μαγελιβέρα
«Οἱ πόλεμοι τοῦ πολιτισμοῦ καὶ ἡ δυναμικὴ θέση τῆς ᾿Ορθοδοξίας» εἰς «Κοινωνικὲς Τομές» τεύχη 71, 72/1996.
— Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Μεταλληνοῦ·
«ΕΝΟΡΙΑ· ῾Ο Χριστὸς ἐν τῷ μέσω ἡμῶν», ᾿Εκδόσεις «᾿Αποστολικῆς Διακονίας» ᾿Αθήνα 1990.
— Συλλογικὸς τόμος «ΕΝΟΡΙΑ»· πρὸς μία νέα ἀνακάλυψή της», Σειρὰ «ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ» ἀριθμ. 37, ἐκδόσεις «ΑΚΡΙΤΑΣ».
— Μητροπολίτου Δημητριάδος Χριστοδούλου Κ. Παρασκευαΐδη
α. ΠΑΡΑΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΙ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ» ΑΘΗΝΑΙ 1986.
β. ΑΝΤΙΡΡΗΣΙΕΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΕΩΣ· ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ - ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ - ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΝΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΙ» ΑΘΗΝΑΙ 1988.
γ. «Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΕΩΣ ΣΤΟ ΙΣΛΑΜ» ΑΘΗΝΑΙ 1991.
δ. ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΩΝ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΩΝ» ΑΘΗΝΑΙ 1992
ε. «ΑΝΑΡΜΟΣΤΟΣ ΠΡΟΣΗΛΥΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑΝ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ» ΑΘΗΝΑΙ 1994.
στ. «ΑΝΤΙΡΡΗΣΙΕΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΕΩΣ, Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΔΙΚΑΙΪΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ» ΑΘΗΝΑΙ 1995.
