logo


«ΔΙ' ΗΜΑΣ ΓΑΡ ΕΓΕΝΝΗΘΗ
ΠΑΙΔΙΟΝ ΝΕΟΝ Ο ΠΡΟ ΑΙΩΝΩΝ ΘΕΟΣ»
Τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη
Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ
κ. ΔΑΝΙΗΛ

«υστήριον οὐκ ἀπατηλὸν οὐδ' ἄκοσμον οὐδὲ τῆς ἑλληνικῆς πλάνης καὶ μέθης... ἀλλὰ μυστήριον ὑψηλόν τε καὶ θεῖον καὶ τῆς ἄνω λαμπρότητος πρόξενον» εἶναι κατὰ τὸν μέγαν οἰκουμενικὸν διδάσκαλον Γρηγόριον τὸν Θεολόγον τὸ μέγα τε καὶ σεβάσμιον μυστήριον τῆς σαρκώσεως τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς ἐπ' ἐσχάτων τῶν χρόνων γεννήσεως αὐτοῦ.

Παρὰ τῆς Γραφῆς, τῶν ἁγίων ᾿Αποστόλων καὶ Προφητῶν καὶ τῆς ᾿Εκκλησίας ἁπάσης παρελάβομεν τρία τινὰ νὰ ἑορτάζωμεν κατὰ τὴν μεγάλην ταύτην ἑορτὴν τῶν τοῦ Χριστοῦ Γεννῶν.

1. ᾿Επιφάνειαν τοῦ ζῶντος καὶ ἀληθινοῦ Θεοῦ

Εἰς τὸν Παράδεισον ὁ ἄνθρωπος ἔβλεπε τὸν ἀληθινὸν Θεόν, συνεζήτει μετ' Αὐτοῦ καὶ ἐγνώριζεν νὰ διακρίνῃ Τοῦτον. ᾿Αφ' ὅτου ὅμως ἠμάρτησε, ἐχωρίσθη τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ. ᾿Απώλεσεν τὴν μετ' Αὐτοῦ κοινωνίαν. ῾Ο Θεὸς ἐκρύβη ἀπ' αὐτοῦ τοῦ ἀνθρώπου. Τὴν ὑπερβάλλουσαν ἐκείνην λαμπρότητα καὶ μεγαλοπρέπειαν ἐκάλυψεν ὁ ὁλόφωτος γνόφος τῆς ἀγνωσίας. ῾Ο Θεὸς κατέστη ἀθέατος. ῾Ο ἄνθρωπος ἐξέπεσεν τῆς μετ' Αὐτοῦ κοινωνίας.

῾Ωστόσον ὅμως ὁ «ἡγεμονικὸς νοῦς τοῦ ἀνθρώπου διετήρησεν ἔστω καὶ ἀμυδρῶς ἕνεκα τῶν παθῶν τὴν μνήμην τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ καὶ τὸν πόθον νὰ εἶναι μετ' Αὐτοῦ. Αὐτὸν τὸν διακαῆ πόθον διαπιστώνομεν εἰς τοὺς δικαίους τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, οἵτινες μόνοι αὐτοὶ κατηξιώθησαν νὰ ἔχουν ἔστω τὴν ἀτελῆ καὶ ἐν σκιᾷ θεογνωσίαν. Αὐτὴ δὲ ἡ ἀδαμιαία ἐπιθυμία ἐκφράζεται εἰς τὴν ἐναγώνιον καὶ κατώδυνον ψαλμικὴν ἐπίκλησιν καὶ δέησιν· «῾Ο καθήμενος ἐπὶ τῶν Χερουβεὶμ ἐμφάνηθι». Μάλιστα δὲ ἡ κραυγὴ καὶ ἡ ἱκεσία αὐτὴ συνωδεύετο καὶ ὑπὸ τῆς δεήσεως γιὰ λύτρωσιν· «᾿Εξέγειρον τὴν δυναστείαν σου καὶ ἐλθὲ εἰς τὸ σῶσαι ἡμᾶς». Καὶ «᾿Επίφανον τὸ πρόσωπόν σου καὶ σωθησόμεθα». Διὸ καὶ παρατηρεῖ ὁ ἅγιος ᾿Επιφάνιος Κύπρου· «Οἱ Προφῆταί τε καὶ οἱ Δίκαιοι ἅπαντες λιτὰς ἀλήκτους κρυφιομύστως τῷ Θεῷ προσέφερον λύτρωσιν ἐξαιτοῦντες τῆς πανωδύνου ἐκείνης καὶ κατηφοῦς ἐχθροκράτου ζοφερᾶς καὶ πανεσπέρου παννυξίας».

Καὶ ὁ φιλάνθρωπος Κύριος καὶ Δεσπότης εἰσήκουσε τῆς δεήσεως τῶν δούλων Του καὶ ἔκλινε, «ἔκλινε οὐρανοὺς καὶ κατέβη». Τὴν κατάβασιν ταύτην προεκήρυξαν φωτισθέντες ὑπὸ τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος οἱ Προφῆτες γεγονότες κήρυκες καὶ μάρτυρες ταύτης. ῾Ο Θεὸς ἐπὶ τῆς γῆς ὤφθη καὶ ἐν τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφη» βοᾶ ὁ Βαρούχ. Μὲ χαρὰν σκιρτῶντες καὶ ἀγαλλόμενοι οἱ ἄνθρωποι ἐπανηγύρισαν ψάλλοντες· «Θεὸς Κύριος καὶ ἐπέφανεν ἡμῖν».

Μὲ τὴν γέννησιν τοῦ Σωτῆρος κατὰ τὸ ὑμνολογικὸν οἱ ἄνθρωποι ὁδηγήθημεν «εἰς φῶς θεογνωσίας»8α. Εἰδικώτερον παρελάβομεν καὶ πιστεύομεν καὶ διδάσκομεν ὅτι·

α. ῾Ο ἐκ Παρθένου γεννηθεὶς Λυτρωτὴς καὶ Σωτὴρ εἶναι ὁ ΠΡΟΑΙΩΝΙΟΣ ΘΕΟΣ. Τοῦτο ἐδίδαξεν ὁ μύστης τῶν ἀπορρήτων καὶ Εὐαγγελιστὴς ᾿Ιωάννης βοήσας τὸ «᾿Εν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος καὶ ὁ Λόγος ἦν πρὸς τὸν Θεὸν καὶ Θεὸς ἦν ὁ Λόγος... καὶ ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν». Τοῦτο διεκήρυξεν καὶ ὁ μέγας Παῦλος διατρέχων τὴν οἰκουμένην γράψας εἰς τὶς ἐπιστολές του τὴν ὁμολογίαν καὶ πίστιν του, ὅτι ὁ Χριστὸς «ἐν μορφῇ Θεοῦ ὑπῆρχεν» καὶ ὅτι «ἐστὶν εἰκὼν τοῦ Θεοῦ τοῦ ἀοράτου» καὶ ὅτι «ἐν αὐτῷ (δηλ. ἐν τῷ Χριστῷ) κατοικεῖ πᾶν τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος σωματικῶς». Καὶ τέλος παρρησίᾳ καὶ ἐμφανῶς ὕψωσε φωνὴν θεολογίας διακηρύξας ἐν δεσμοῖς ὤν τὸ «Μέγα ἐστὶν τὸ τῆς εὐσεβείας μυστήριον Θεὸς ἐφανερώθη ἐν σαρκί».

β. Μόνος ὁ ἐκ Παρθένου σαρκωθεὶς Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ «ἐν ὦ εἰσὶν πάντες οἱ θησαυροὶ τῆς σοφίας καὶ τῆς γνώσεως οἱ ἀπόκρυφοι» δύναται νὰ ἐξηγήσῃ θεοπρεπῶς καὶ νὰ μᾶς μυήσῃ εἰς τὸ μυστήριον τοῦ Θεοῦ, τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. Αὐτὸς ἀποκαλύπτει μὲ μέτρο τὴν δεκτικότητα τῶν ἀνθρώπων καὶ μὲ κριτήριο τὴν σωτηρία των τὸν ἀληθινὸν Θεόν. Αὐτὸς ἐξηγεῖ, φανερώνει εἰς ἀγγέλους καὶ ἀνθρώπους νῦν καὶ ἀεὶ τὸν ἀληθινὸν Θεὸν κατὰ τὸν θεολόγον ᾿Ιωάννην εἰπόντα ὅτι· «Θεὸν οὐδεὶς ἑώρακεν πώποτε· ὁ μονογενὴς υἱὸς ὁ ὤν εἰς τὸν κόλπον τοῦ πατρὸς ἐκεῖνος ἐξηγήσατο». Περὶ αὐτοῦ ἐδίδαξε ὁ Κύριος λέγων· «Οὐδὲ τὸν πατέρα τις ἐπιγινώσκει εἰ μὴ ὁ υἱὸς καὶ ᾧ ἐὰν βούληται ὁ υἱὸς ἀποκαλύψαι».

γ. ῾Ο ἐκ τῆς Παρθένου καὶ Θεοτόκου σαρκωθεὶς Θεὸς μᾶς ἐφανέρωσεν καὶ μᾶς ἐδίδαξεν νὰ προσκυνοῦμεν ἐν Τριάδι προσώπων τὸν ἀληθινὸν Θεὸν ὁμολογοῦντες ΠΑΤΕΡΑ, ΥΙΟΝ ΚΑΙ ΑΓΙΟΝ ΠΝΕΥΜΑ. ῾Ο Κύριος ᾿Ιησοῦς Χριστὸς μᾶς ὁμίλησε περὶ τοῦ ἀνάρχου Πατρὸς καὶ τοῦ συναϊδίου ῾Αγίου Πνεύματος. Αὐτὸς μᾶς ἐδίδαξε διὰ τὴν ἑνότητα τῆς οὐσίας των καὶ τῆς ἐνεργείας των. ῾Ο Σωτὴρ ἀκόμη μᾶς διεσάφησε τὸ θέμα τῶν σχέσεων μεταξὺ τῶν τριῶν προσώπων τῆς θεότητος. Αὐτὸς διεκήρυξε, ὅτι ἡ σωτηρία μας καὶ ἡ ἀπολύτρωσίς μας εἶναι ἔργον τῶν τριῶν θείων προσώπων. Αὐτὸς ἀπέστειλε εἰς τὰ ἔθνη τοὺς μαθητές Του νὰ κηρύξουν μετάνοιαν καὶ ἄφεσιν ἁμαρτιῶν «βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος διδάσκοντες αὐτοὺς τηρεῖν πάντα ὅσα ἐνετειλάμην ὑμῖν».

᾿Ακόμη ἐκ τούτου τοῦ γεννηθέντος Κυρίου ἐμάθομεν καὶ ἐδιδάχθημεν, ὅτι Ο ΘΕΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΟΙΝΟΣ ΠΑΤΗΡ ὅλων τῶν ἀνθρώπων. Τοῦτο ἦτο ἄγνωστον καὶ ἀδιανόητον πρὸ τῆς σαρκώσεως. Καὶ μάλιστα παρὰ τοῦ Σωτῆρος ἐδιδάχθημεν νὰ λέγωμεν καὶ νὰ ἐννοοῦμεν τὸν Θεὸν «Πατέρα ἡμῶν» κι ὄχι πατέρα μου. Τὴν νέαν ταύτην διδαχὴν εἰσέφερεν εἰς τὰς ἀκοὰς τῶν ᾿Αθηναίων δημηγορήσας ἐπὶ τοῦ ᾿Αρείου Πάγου εἰπὼν τὸ «τοῦ (δηλ. τοῦ Θεοῦ) γὰρ καὶ γένος ἐσμέν» ὁ θεατὴς τῶν ἀρρήτων ᾿Απόστολος Παῦλος.

Αὐτὸς ὁ θεῖος Διδάσκαλος καὶ Κύριος μᾶς ἐκάλεσεν εἰς μετάνοιαν διδάξας, ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι ΑΓΑΘΟΣ ΚΑΙ ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΟΣ, ΟΙΚΤΙΡΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΥΕΛΕΟΣ, ΕΥΣΠΛΑΧΝΟΣ καὶ ἀναμένει τὴν ἐπιστροφὴν τῶν πεπλανημένων καὶ δὲν ἐπιθυμεῖ οὔτε εὐδοκεῖ εἰς τὸ νὰ χαθοῦν ψυχές. ῾Ο Θεὸς «θέλει πάντας ἀνθρώπους σωθῆναι καὶ εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν». Διὰ τοῦτο καὶ ἐρωτᾶ· «Μὴ θελήσει θελήσω τὸν θάνατον τοῦ ἀνόμου, λέγει Κύριος, εἰς τὸ ἀποστρέψαι αὐτὸν ἐκ τῆς ὁδοῦ τῆς πονηρᾶς καὶ ζῆν αὐτόν;».

Ταῦτα καὶ ἄλλα πολλὰ θεῖα καὶ ὑψηλὰ καὶ σωτηριώδη ἠκούσαμεν Θεοῦ ἐν τῷ κόσμῳ ἐπιφανέντος καὶ φωτίσαντος τὸ γένος ἡμῶν νὰ πιστεύωμεν εἰς ΕΝΑ ΘΕΟΝ ΠΑΤΕΡΑ ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΑ ΕΝ ΤΡΙΣΙΝ ΠΡΟΣΩΠΟΙΣ, ΕΝ ΠΑΤΡΙ ΤΕ ΚΑΙ ΥΙΩ, ΚΑΙ ΑΓΙΩ ΠΝΕΥΜΑΤΙ.

2. Τὴν γέννησιν τοῦ νέου ἀνθρώπου

῾Υπὸ τὴν ἔκφρασιν «παιδίον νέον» ἐννοοῦμεν, ὅτι γεννηθέντος τοῦ Σωτῆρος Κυρίου ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ ἐγεννήθη ὁ νέος ἄνθρωπος, ὁ «ἐν Χριστῷ» κτισθεὶς ἄνθρωπος, ὁ «καινὸς ἄνθρωπος».

῾Η θεολογία διακρίνει τρεῖς καταστάσεις στὸ ἀνθρώπινο γένος.

α. ῾Η πρώτη κατάστασις εἶναι ἡ πρὸ τῆς πτώσεως καὶ τῆς ἁμαρτίας εἰς ἣν οἱ πρωτόπλαστοι δὲν παρέμειναν ἀλλ' ἐξέπεσον ἕνεκα τῆς παρακοῆς των εἰς τὸν Θεόν. Ταύτην περιγράφει ὁ πρύτανις τῶν θεολόγων ᾿Ιωάννης ὁ Δαμασκηνός οὕτως· «᾿Εποίησεν οὖν ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον ἄκακον, εὐθύ, ἐνάρετον, ἄλυπον, ἀμέριμνον, πάσῃ ἀρετῇ κατηγλαϊσμένον, πᾶσιν ἀγαθοῖς κομῶντα, οἷόν τινα κόσμον δεύτερον, ἐν μεγάλῳ μικρόν, ἄγγελον ἄλλον, προσκυνητὴν μικτόν, ἐπόπτην τῆς ὁρατῆς κτίσεως, μύστην τῆς νοουμένης, βασιλέα τῶν ἐπὶ τῆς γῆς, βασιλευόμενον ἄνωθεν, ἐπίγειον καὶ οὐράνιον, πρόσκαιρον καὶ ἀθάνατον, ὁρατὸν καὶ νοούμενον, μέσον μεγέθους καὶ ταπεινότητος, τὸν αὐτὸν πνεῦμα καὶ σάρκα, σάρκα διὰ τὴν ἔπαρσιν, πνεῦμα διὰ τὴν χάριν, τὸ μὲν ἵνα πάσχῃ καὶ πάσχων ὑπομιμνήσκηται καὶ πεδεύηται, τὸ δὲ ἵνα μένῃ καὶ δοξάζῃ τὸν εὐεργέτην, τῷ μεγέθει φιλοτιμούμενον, ζῷον ἐνταῦθα οἰκονομούμενον τοὐτέστιν ἐν τῷ παρόντι βίῳ, καὶ ἀλλαχοῦ μεθιστάμενον ἐν τῷ αἰῶνι τῷ μέλλοντι, καὶ - πέρας τοῦ μυστηρίου - τῇ πρὸς Θεὸν νεύσει θεούμενον, θεούμενον δὲ τῇ μετοχῇ τῆς θείας ἐλλάμψεως καὶ οὐκ εἰς τὴν θείαν μεθιστάμενον οὐσίαν. ᾿Εποίησεν δὲ αὐτὸν φύσιν ἀναμάρτητον καὶ θέλησιν αὐτεξούσιον. ᾿Αναμάρτητον δὲ φημὶ οὐχ εἰς μὴ ἐπιδεχόμενον ἁμαρτίαν (μόνον γὰρ τὸ θεῖον ἁμαρτίας ἐστὶν ἀνεπίδεκτον), ἀλλ' οὐκ ἐν τῇ φύσει τὸ ἁμαρτάνειν ἔχοντα, ἐν τῇ προαιρέσει δὲ μᾶλλον, ἤτοι ἐξουσίαν ἔχοντα μένειν καὶ προκόπτειν ἐν τῷ ἀγαθῷ τῇ θείᾳ συνεργούμενον χάριτι, ὡσαύτως καὶ τρέπεσθαι ἐκ τοῦ καλοῦ καὶ ἐν τῷ κακῷ γίνεσθαι τοῦ Θεοῦ παραχωροῦντος διὰ τὸ αὐτεξούσιον· οὐκ ἀρετῇ γὰρ τὸ βίᾳ γινόμενον».

῞Ενεκα αὐτῆς τῆς δυνατότητός του ὁ ἄνθρωπος ἐξέκλινε τοῦ ἀγαθοῦ ἑλόμενος τοῦ ἐν τῷ κακῷ γενέσθαι καὶ ἦλθεν εἰς τὴν δευτέραν κατάστασιν, αὐτὴν τῆς πτώσεως.

β. Εἰς τὴν δευτέραν κατάστασιν ἐλθόντες οἱ ἁμαρτήσαντες ἄνθρωποι ἀπέστησαν καὶ ἀπεμακρύνθησαν τῆς μετὰ τοῦ Θεοῦ κοινωνίας καὶ ἐξέπεσαν τῆς ἀρχεγόνου δικαιοσύνης, ταυτοχρόνως ἀπώλεσαν τὴν Θείαν Χάριν ἡὁποία ἐφώτιζεν καὶ ἐνίσχυσεν τὶς ἔμφυτες πνευματικὲς καὶ ἠθικὲς δυνάμεις των καὶ ἡ ὁποία συνειργάζετο μὲ τὸ αὐτεξούσιον πρὸς ἐπιτέλεσιν τῆς ἀρχεγόνου δικαιοσύνης, πρὸς ἐξέλιξιν καὶ ὁλοκλήρωσίν της. Κατ' ἀκολουθίαν ὁ ἁμαρτήσας ἄνθρωπος ἀπώλεσεν τὴν προπτωτικὴν ἀπάθειαν καὶ ἀθανασίαν τοῦ σώματος καὶ τὴν εὐδαιμονίαν τοῦ παραδείσου. ῾Ομοίως ἀπώλεσε τὴν κυριαρχίαν του ἐπὶ τῆς φύσεως. Γενικῶς ἐπῆλθεν μία πνευματικὴ καὶ ἠθικὴ κατάπτωσις καὶ ἐξασθένησις τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως. Τοιουτοτρόπως·

- ῾Ο νοῦς τοῦ ἀνθρώπου ἐξησθένησεν καὶ ἠμβλύνθη καὶ ἐσκοτίσθη. ᾿Απώλεσε τὴν πρώτην καὶ ἀρχικὴν γνωστικὴν δύναμιν αὐτοῦ φερόμενος τοῦ λοιποῦ πρὸς τὴν ὕλην καὶ ὄχι πρὸς τὸν Θεόν. Παρὰ τὴν ἀπώλειαν διετήρησε καὶ γνωστικήν τινὰ δύναμιν καὶ ἀμυδρὸν φῶς, ὥστε δι' αὐτῶν νὰ δύναται νὰ ὑψωθῇ ὁ πεσὼν εἰς τὴν ἐπίγνωσιν τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ.

- ῾Η ἐλευθέρα βούλησις τοῦ ἀνθρώπου ὁμοίως ἐξησθένησεν καὶ διεστράφη καὶ ἔλαβε φορὰν - ροπὴν - πρὸς τὸ κακὸν καὶ τὴν ἁμαρτίαν, χωρὶς ὅμως καὶ αὕτη νὰ ἐξαφανισθῇ τελείως.

- Εἰς τὸν πεσόντα ἄνθρωπον καὶ ζῶντα ἐν τῇ πτώσει ἀνεφάνη ἡ ἐπιθυμία τῆς σαρκός. ᾿Ανεφάνη τὸ οὕτως καλούμενον σαρκικὸν φρόνημα, ἡ ἐπιθυμία καὶ ἡ φορὰ πρὸς τὴν ἁμαρτία,ἡλεγομένη ἁμαρτητικὴ ροπή.

- ᾿Εμφανίζεται τέλος καὶ ὁ θάνατος ὑπὸ τὶς τρεῖς κύριες μορφές του. ῾Ως φυσικὸς θάνατος, ὡς πνευματικὸς θάνατος καὶ ὡς αἰώνιος θάνατος. Φυσικὸν θάνατον ὀνομάζομεν τὸν χωρισμὸν τῆς ψυχῆς ἀπὸ τοῦ σώματος. Πνευματικὸν θάνατον λέγομεν τὴν ἀποκοπὴν τοῦ συνδέσμου καὶ τῆς κοινωνίας τοῦ ἀνθρώπου μετὰ τοῦ Θεοῦ. Καὶ τέλος αἰώνιον θάνατον καλοῦμεν τὸν ἀτελεύτητον χωρισμὸν τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τοῦ Θεοῦ.

Τὴν ἀθλιότητα τῆς καταστάσεως ταύτης εἰς τὴν ὁποίαν περιέπεσεν ὁ ἄνθρωπος συνεπείᾳ τῆς παραβάσεως τῆς ἐντολῆς τοῦ Θεοῦ περιγράφει ζωηρότατα ὁ ψαλμικὸς στίχος· «῎Ανθρωπος ἐν τιμῇ ὢν οὐ συνῆκε, παρασυνεβλήθη τοῖς κτήνεσιν τοῖς ἀνοήτοις καὶ ὡμοιώθη αὐτοῖς». Δικαίως καὶ ὁ Θεὸς διαμαρτύρεται πρῶτον μὲν διὰ τὸν ἐγκαταλείψαντα αὐτὸν ᾿Ισραηλιτικὸν λαόν, ἀλλὰ καὶ δι' ὅλον τὸ ἀνθρώπινον γένος· «Υἱοὺς ἐγέννησα καὶ ὕψωσα, αὐτοὶ δὲ μὲ ἠθέτησαν. ῎Εγνω βοῦς τὸν κτησάμενον καὶ ὄνος τὴν φάτνην τοῦ Κυρίου αὐτοῦ· ᾿Ισραὴλ δὲ οὐκ ἔγνω καὶ ὁ λαὸς με οὐ συνῆκε».

῾Ο ᾿Απόστολος Παῦλος ὁμιλῶν διὰ τὴν πρὸ τῆς γεννήσεως τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ ἐπικρατοῦσαν κατάστασιν διὰ μὲν τὸν εἰδωλολατρικὸν κόσμον διδάσκει, ὅτι ἦτο μωρός, μάταιος, ἀσύνετος καὶ ἀδόκιμος· διὰ δὲ τὸ ἰουδαϊσμὸν ἰσχυρίζεται ὅτι ἦτο ἀνίσχυρος νὰ δικαιώσῃ τὸν ἄνθρωπον ἕνεκα τοῦ δοθέντος νόμου τῶν ἐντολῶν.

᾿Εκ ταύτης τῆς ἀθλιότητος ἦλθεν ὁ Κύριος νὰ ἀνασύρῃ τὸ ἀνθρώπινον γένος γεγονὼς ἄνθρωπος καταβὰς ἐξ οὐρανοῦ, ἵνα ἐπενδύσῃ τὸν ἄνθρωπον μὲ τὴν ἔνδοξον θεοΰφαντον πρώτην στολὴν καὶ τὸν ἀφαρπάσῃ τοῦ δεινοῦ θηρὸς ὁδηγῶν αὐτὸν εἰς τὴν τρίτην κατάστασιν.

γ. ῾Ο Κύριος ἡμῶν ᾿Ιησοῦς Χριστὸς εἶναι ὁ ἀληθινὸς Θεὸς ἀλλ' ἐν ταυτῷ καὶ ὁ «καινὸς ἄνθρωπος», ὁ «δεύτερος ἄνθρωπος ὁ ἐξ οὐρανοῦ» κατὰ τὸν ᾿Απόστολον Παῦλον.

Εἰς τὸ πρόσωπον τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ εἴδομεν τὸν ἀληθινὸν ἄνθρωπον δυνάμενον νὰ περιγραφῇ ὡς·

- Πλήρη χάριτος καὶ ἀληθείας. ᾿Εστολισμένον τὴν θείαν εὐπρέπειαν καὶ λαμπρότητα. ῎Εχοντα τὸ ῞Αγιον Πνεῦμα πληροῦντα ἑαυτόν. Κάτοχον πασῶν τῶν ἀρετῶν καὶ χαρίτων τοῦ Θεοῦ.

- ᾿Απηλλαγμένον καὶ ἀπηλλοτριωμένον τοῦ αἴσχους τῆς ἁμαρτίας. ῎Αγευστον κηλίδος. «῞Οσιον, ἄκακκον, ἀμίαντον, κεχωρισμένον ἀπὸ τῶν ἁμαρτωλῶν καὶ ὑψηλότερον τῶν οὐρανῶν γενόμενον».

- Υἱὸν ἀγαπητόν, Υἱὸν εὐδοκίας.

- Λαβόντα τὸ ὑψηλὸν ὄνομα, «τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομα» τῆς θεότητος.

῾Ο Κύριος ἐσαρκώθη διὰ νὰ μᾶς ἀνακαινίσῃ, νὰ μᾶς μεταμορφώσῃ «κατ' εἰκόνα τοῦ κτίσαντος» διὰ νὰ γίνωμεν σύμμορφοι τῆς εἰκόνος καὶ τοῦ χαρακτῆρος του, ἵνα «ἐν καινότητι ζωῆς περιπατήσωμεν», ἵνα «τὴν υἱοθεσίαν ἀπολάβωμεν», «ἵνα διὰ τοῦ θανάτου καταργήσῃ τὸν τὸ κράτος ἔχοντα τοῦ θανάτου, τοῦτ' ἔστι τὸν διάβολον, καὶ ἀπαλλάξῃ τούτους, ὅσοι φόβῳ θανάτου διὰ παντὸς τοῦ ζῆν ἔνοχοι ἦσαν δουλείας».

Πάντα τὰ θεῖα ταῦτα δωρήματα οἰκειοποιούμεθα, κάμνωμεν ἰδικά μας δηλαδή, ἐντὸς τῆς ἁγίας ᾿Εκκλησίας διὰ τῶν μυστηρίων καὶ τοῦ προσωπικοῦ μας ἀγῶνος. Κατὰ τοῦτο καὶ ἡ ἁγία τοῦ Χριστοῦ ᾿Εκκλησία χαρακτηρίζεται ὡς μήτηρ τῶν χριστιανῶν, ἐπειδὴ ἀναγεννᾶ διὰ τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ τοὺς προσερχομένους εἰς αὐτὴν γεννῶσα υἱοὺς καὶ θυγατέρας εἰς δόξαν Θεοῦ Πατρός.

᾿Εκτὸς δὲ τούτων ἐν τῷ προσώπῳ τοῦ Κυρίῳ ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ συνῆλθον καὶ ἡνώθησαν ἡ θεότης καὶ ἡ ἀνθρωπότης. Πανηγυρίζομεν ἑπομένως καὶ διὰ τὴν ἕνωσιν Θεοῦ καὶ ἀνθρώπου..

3. Τὴν ἕνωσιν Θεοῦ καὶ ἀνθρώπου

᾿Αποτελεῖ κορυφαίαν διδασκαλίαν τῆς Μίας ῾Αγίας Καθολικῆς καὶ ᾿Αποστολικῆς ᾿Εκκλησίας, ὅτι εἰς τὴν σάρκωσιν τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ ἡνώθησαν ἡ θεία φύσις καὶ ἡ ἀνθρωπίνη φύσις. Θεὸς καὶ ἄνθρωπος εἰς ἕν καὶ τὸ αὐτὸ πρόσωπον ὑπῆρξαν καὶ ὑπάρχουν. Τὴν πίστιν ταύτην καὶ διδασκαλίαν ἐκθέτει ὁ ἅγιος ᾿Ιωάννης ὁ Δαμασκηνὸς διδάσκων ὅτι· «῾Ομολογοῦμεν αὐτὸν (δηλ. τὸν Κύριον ἡμῶν ᾿Ιησοῦν Χριστὸν) ἕνα Υἱὸν τοῦ Θεοῦ καὶ μετὰ τὴν ἐνανθρώπησιν καὶ Υἱὸν ἀνθρώπου τὸν αὐτόν, ἕνα Χριστόν, ἕνα Κύριον, τὸν μόνον μονογενῆ Υἱὸν καὶ Λόγον τοῦ Θεοῦ, ᾿Ιησοῦν, τὸν Κύριον ἡμῶν. Δύο αὐτοῦ τὰς γεννήσεις σέβοντες, μίαν τὴν ἐκ Πατρὸς προαιώνιον ὑπὲρ αἰτίαν καὶ λόγον καὶ χρόνον καὶ φύσιν καὶ μίαν τὴν ἐπ' ἐσχάτων δι' ἡμᾶς καὶ καθ' ἡμᾶς καὶ ὑπὲρ ἡμᾶς - «δι' ἡμᾶς» ὅτι διὰ τὴν (ὦἣ)μετέραν σωτηρίαν, «καθ' ἡμᾶς» ὅτι γενόμενος ἄνθρωπος ἐκ γυναικὸς καὶ νόμῳ κυήσεως, «ὑπὲρ ἡμᾶς» ὅτι οὐκ ἐκ σπορᾶς, ἀλλ' ἐξ ῾Αγίου Πνεύματος καὶ τῆς ῾Αγίας Παρθένου ὑπὲρ νόμον κυήσεως -, οὐ Θεὸν αὐτὸν μόνον κηρύττοντες γυμνὸν τῆς καθ' ἡμᾶς ἀνθρωπότητος οὐδὲ μὴν ἄνθρωπον μόνον ψιλοῦντες αὐτὸν τῆς θεότητος, οὐκ ἄλλον καὶ ἄλλον, ἀλλ' ἕνα καὶ τὸν αὐτὸν ὁμοῦ Θεὸν καὶ ἄνθρωπον, Θεὸν τέλειον καὶ ἄνθρωπον τέλειον, ὅλον Θεὸν καὶ ὅλον ἄνθρωπον καὶ μετὰ τῆς ὑπερθέου αὐτοῦ θεότητος, διὰ τοῦ εἰπεῖν «τέλειον Θεὸν καὶ τέλειον ἄνθρωπον» τὸ πλῆρες καὶ ἀνελλιπὲς δηλοῦντες τῶν φύσεων, διὰ δὲ τοῦ εἰπεῖν «ὅλον Θεὸν καὶ ὅλον ἄνθρωπον «τὸ μοναδικὸν καὶ ἄτμητον δεικνύντες τῆς ὑποστάσεως».

῾Η δὲ ποικίλη μοῦσα τῆς ἡμετέρας αὐλῆς ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος οὕτως πανηγυρίζων θεολογεῖ τὰ περὶ τῆς ἑνώσεως τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῷ Κυρίῳ ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστῷ· «Κἀγὼ βοήσομαι τῆς ἡμέρας τὴν δύναμιν· ῾Ο ἄσαρκος σαρκοῦται. ῾Ο Λόγος παχύνεται. ῾Ο ἀόρατος ὁρᾶται. ῾Ο ἀναφὴς ψηλαφᾶται. ῾Ο ἄχρονος ἄρχεται. ῾Ο Υἱὸς τοῦ Θεοῦ Υἱὸς ἀνθρώπου γίνεται, «᾿Ιησοῦς Χριστός, χθὲς καὶ σήμερον ὁ αὐτὸς καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας». Καὶ συνεχίζει ὁ αὐτὸς ἅγιος πατὴρ ὑψηγορῶν περὶ τοῦ λόγου τῆς σαρκώσεως· «᾿Εφάνη γὰρ Θεὸς ἀνθρώποις διὰ γεννήσεως..., ἵνα ὁ τὸ εἶναι δούς, καὶ τὸ εὖ εἶναι χαρίσηται· μᾶλλον δέ, ρεύσαντας ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ εὖ εἶναι διὰ κακίαν, πρὸς τὸ αὐτὸ ἐπαναγάγῃ διὰ σαρκώσεως». ᾿Εξηγεῖ δὲ θεοπρεπέστατα τὴν καινὴν ταύτην «κρᾶσιν» καὶ «μίξιν» οὕτως· «Τὸ δὲ ἦν αὐτὸς ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος ὁ προαιώνιος, ὁ ἀόρατος, ὁ ἀπερίληπτος, ὁ ἀσώματος, ἡ ἐκ τῆς ἀρχῆς ἀρχή, τὸ ἐκ τοῦ φωτὸς φῶς, ἡ πηγὴ τῆς ζωῆς καὶ τῆς ἀθανασίας, τὸ ἐκμαγεῖον τοῦ ἀρχετύπου κάλλους, ἡ μὴ κινουμένη σφραγίς, ἡ ἀπαράλλακτος εἰκών, ὁ τοῦ Πατρὸς ὅρος καὶ Λόγος· ἐπὶ τὴν ἰδίαν εἰκόνα χωρεῖ, καὶ σάρκα φορεῖ διὰ τὴν σάρκα, καὶ ψυχῇ νοερᾷ διὰ τὴν ἐμὴν ψυχὴν μίγνυται, τῷ ὁμοίῳ τὸ ὅμοιον ἀποκαθαίρων. Καὶ πάντα γίγνεται, πλὴν τῆς ἁμαρτίας, ἄνθρωπος· κυηθεὶς μὲν ἐκ τῆς Παρθένου, καὶ ψυχὴν καὶ σάρκα προκαθαρθείσης τῷ Πνεύματι (ἔδει γὰρ καὶ γέννησιν τιμηθῆναι καὶ παρθενίαν προτιμηθῆναι)· προελθὼν δὲ Θεὸς μετὰ τῆς προσλήψεως. ῝Εν ἐκ δύο τῶν ἐναντίον σαρκὸς καὶ Πνεύματος· ὧν τὸ μὲν ἐθέωσε, τὸ δὲ ἐθεώθη. ῍Ω τῆς καινῆς μίξεως! ῍Ω τῆς παραδόξου κράσεως! ῾Ο ὢν γίνεται καὶ ὁ ἄκτιστος κτίζεται καὶ ὁ ἀχώρητος χωρεῖται, διὰ μέσης ψυχῆς νοερᾶς μεσιτευούσης Θεότητι καὶ σαρκὸς παχύτητι. Καὶ ὁ πλουτίζων πτωχεύει· πτωχεύει γὰρ τὴν ἐμὴν σάρκα, ἵν' ἐγὼ πλουτήσω τὴν αὐτοῦ Θεότητα. Καὶ ὁ πλήρης κενοῦται· κενοῦται γὰρ τῆς ἑαυτοῦ δόξης ἐπὶ μικρόν, ἵν' ἐγὼ τῆς ἐκείνου μεταλάβω πληρώσεως. Τίς ὁ πλοῦτος τῆς ἀγαθότητος; Τί τὸ περὶ ἐμὲ τοῦτο μυστήριον; Μετέλαβον τῆς εἰκόνος καὶ οὐκ ἐφύλαξα· μεταλαμβάνει τῆς ἐμῆς σαρκός, ἵνα καὶ τὴν εἰκόνα σώσῃ καὶ τὴν σάρκα ἀθανατίσῃ. Δευτέραν κοινωνεῖ κοινωνίαν πολὺ τῆς προτέρας παραδοξοτέραν· ὅσῳ τότε μὲν τοῦ κρείτονος μετέδωκε, νῦν δὲ μεταλαμβάνει τοῦ χείρονος. Τοῦτο τοῦ προτέρου θεοειδέστερον· τοῦτο τοῖς νοῦν ἔχουσιν ὑψηλότερον».

Καὶ ὁ στῦλος τῆς ᾿Ορθοδοξίας ὁ ἅγιος ᾿Αθανάσιος ὁ μέγας διδάσκει ὅτι ὅλα ὁ Σωτὴρ καὶ Κύριος τὰ ἔπραξε δι' ἡμᾶς. «Οὐ γὰρ ἑαυτὸν ἦλθε σῶσαι ὁ ἀθάνατος Θεός, ἀλλὰ τοὺς θανατωθέντας· καὶ οὐχ ὑπὲρ ἑαυτοῦ ἔπαθεν, ἀλλ' ὑπὲρ ἡμῶν· ὥστε διὰ τοῦτο τὴν εὐτέλειαν ἡμῶν καὶ τὴν πτωχείαν ἀνεδέξατο, ἵνα ἡμῖν τὸν πλοῦτον αὐτοῦ χαρίσηται. Τὸ γὰρ πάθος αὐτοῦ, ἡμῶν ἀπάθεια ἐστί· καὶ ὁ θάνατος αὐτοῦ, ἡμῶν ἀθανασία ἐστί· καὶ τὸ δάκρυον αὐτοῦ, χαρὰ ἡμετέρα, καὶ ἡ ταφὴ αὐτοῦ, ἡμῶν ἀνάστασις· καὶ τὸ βάπτισμα αὐτοῦ ἡμῶν ἁγιασμός· «῾Υπὲρ αὐτῶν γὰρ» φησίν, «ἀγιάζω ἐμαυτόν, ἵνα ὦσι καὶ αὐτοὶ ἠγιασμένοι ἐν ἀληθείᾳ». Καὶ ὁ μώλωψ αὐτοῦ, ἡμῶν ἴασις· «τῷ γὰρ μώλωπι αὐτοῦ ἡμεῖς ἰάθημεν». Καὶ ἡ παιδεία αὐτοῦ, ἡμῶν εἰρήνη· «παιδεία γὰρ εἰρήνης ἡμῶν ἐπ' αὐτῶν»· τοὐτέστιν, ἕνεκεν τῆς ἡμῶν εἰρήνης αὐτὸς παιδεύεται· καὶ ἡ ἀδοξία αὐτοῦ, ἡμῶν δόξα· ὅθεν αἰτεῖ τὴν δόξαν δι' ἡμᾶς, λέγων· «δόξασόν με σύ, Πάτερ, παρὰ σεαυτῷ τῇ δόξῃ ᾗ εἶχον, πρὸ τοῦ τὸν κόσμον εἶναι παρά σοί». ῾Ημεῖς γὰρ ἐσμὲν οἱ ἐν αὐτῷ δοξαζόμενοι· καὶ ἡ κάθοδος αὐτοῦ ἡμῶν ἄνοδος ἐστίν, κατὰ τὸ γεγραμμένον. «Καὶ συνήγειρε καὶ συνεκάθισεν ἐν τοῖς ἐπουρανίοις ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ»· ... Καὶ τὸ λέγειν αὐτὸν ἐν τῷ σταυρῷ· «Πάτερ, εἰς χεῖράς σου παρατίθημι τὸ πνεῦμά μου», πάντας ἀνθρώπους παρατιθέναι τῷ Πατρὶ δι' ἑαυτοῦ, τοὺς ἐν αὐτῷ ζωοποιουμένους. Μέλη γὰρ αὐτοῦ εἰσί, καὶ τὰ πολλὰ μέλη ἕν ἐστὶ σῶμα, ὅπερ ἐστὶ ἡ ᾿Εκκλησία».

῾Η γέννησις τοῦ Χριστοῦ σημαίνει, ὅτι διὰ πρώτην φορὰν εἰς τὴν ἱστορίαν ἑνώθηκε ὁ Θεὸς καὶ ὁ ἄνθρωπος. Αὐτὸ τὸ ἀνθρώπινο σῶμα, τὸ ὁποῖο ἀντικρύζομεν εἰς τὴν φάτνην εἶναι τὸ πρῶτο σῶμα, τὸ ὁποῖο ἐπειδὴ ἦτο ἑνωμένο μὲ τὴν θεότητα ἔφθασε εἰς τὴν ἀνάστασιν καὶ ἐνίκησεν τὴν φθορὰν καὶ τὸ θάνατον. ῾Ο Κύριος διὰ νὰ γίνωνται οἱ ἄνθρωποι «συγκοινωνοὶ τῆς ρίζης καὶ τῆς πιότητος τῆς ἐλαίας» κατέλιπεν εἰς τὸν κόσμον τὸ Σῶμα Του τὸ ἅγιον καὶ τὸ Αἷμα Του τὸ τίμιον. ῞Οταν ὁ ἄνθρωπος μεταλαμβάνῃ ἐκ τούτων γίνεται «κοινωνὸς θείας φύσεως».

Διὸ καὶ ἡμεῖς πεπληρωμένοι χαρᾶς καὶ εὐφροσύνης ἐπὶ τοῖς ἀνελπίστοις ἀγαθοῖς τοῖς χαρισθεῖσι ἡμῖν παρὰ τοῦ φιλανθρώπου Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ ψάλλομεν ἐν εὐγνωμοσύνῃ καὶ φωνῇ λιγυρᾷ·

«Σύμμορφος πηλίνης, εὐτελοῦς διαρτίας, Χριστέ, γεγονώς, καὶ μετοχῇ σαρκὸς τῆς χείρω μεταδοὺς θείας φύτλης, βροτὸς πεφυκὼς καὶ μείνας Θεός, καὶ ἀνυψώσας τὸ κέρας ἡμῶν, ῞Αγιος εἶ, Κύριε».