Ἀπό τάς Θεομητορικάς ἑορτάς ξεχωρίζει ἡ ἑορτή τῆς Κοιμήσεως (15 Αὐγούστου). Κατ᾿ αὐτήν ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει τήν Κοίμησιν τῆς Θεοτόκου, πού περιλαμβάνει πρῶτον τόν θάνατον καί τήν ταφήν Της καί δεύτερον τήν ἀνάστασιν καί τήν μετάστασίν Της εἰς τούς οὐρανούς. Ὅπως λέγει τό Κοντάκιον τῆς ἑορτῆς, «τάφος καί νέκρωσις οὐκ ἐκράτησε (τήν Θεοτόκον)· ὡς γάρ ζωῆς μητέρα, πρός τήν ζωήν μετέστησεν ὁ μήτραν οἰκήσας ἀειπάρθενον». Ὁ Κύριος δηλα-δή, πού εἶναι ἡ πηγή τῆς ἀληθινῆς ζωῆς, προσέλαβε τήν
ἀνθρωπίνην σάρκα εἰς τήν κοιλίαν τῆς Θεοτόκου καί ἐγεννήθη ἀπό αὐτήν. Ἔτσι κατέστησε τήν Παναγίαν Μητέρα Του, μητέρα τῆς ζωῆς. Ἐφ᾿ ὅσον δέ ὁ Κύριος μέ τόν σταυρικόν Του θάνατον ἐπάτησε καί κατήργησε τόν θάνατον, ἦτο φυσικόν νά ἀναβιβάσῃ εἰς τούς οὐρανούς τήν Μητέρα Του καί νά τῆς χαρίσῃ τήν δόξαν τῆς αἰωνιότητος. Κατ᾿ αὐτόν τόν τρόπον πρώτη μεταξύ τῶν ἀνθρωπίνων πλασμάτων ἡ Παναγία ἐπραγματοποίησε τήν θεοποίησιν τοῦ ἀνθρώπου, διά τήν ὁποίαν ἐπιγραμ-ματικῶς λέγουν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας: «Ὁ Θεός ἐνηνθρώπησεν (= ἔγινεν ἄνθρωπος), ἵνα ἡμεῖς θεοποιη-θῶμεν». Ὡραῖα παρετηρήθη διά τήν Θεοτόκον, ὅτι «αὐτή ἡ διέλευσις ἀπό τοῦ θανάτου εἰς τήν ζωήν, ἀπό τοῦ χρόνου εἰς τήν αἰωνιότητα, ἀπό τῆς γηΐνης καταστάσεως εἰς τήν οὐράνιον ὡραιό-τητα, τοποθετεῖ τήν Μητέρα τοῦ Θεοῦ
πέρα τῆς γενικῆς ἀναστάσεως καί
τῆς τελικῆς κρίσεως, πέρα τῆς
δευτέρας παρουσίας, ἡ ὁποία θά
σημάνῃ τό τέλος τῆς ἱστορίας τοῦ κόσμου» (Βλαδίμηρος Λόσκυ). Ἐκεῖνο δηλαδή, πού θά ἀπολαύσουν οἱ πιστοί κατά τήν δευτέραν παρουσίαν τοῦ Κυρίου καί τήν γενικήν κρίσιν, προαπολαμβάνει κατ᾿ ἐξοχήν ἡ Μητέρα τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι ἐξηγεῖται διατί ἡ ἑορτή τῆς Κοιμήσεως εἶναι εἰς τήν συνείδησιν τοῦ πληρώματος τῆς Ἐκκλησίας ἕνα δεύτερον Πάσχα. Τῆς «ἄλλης βιοτῆς, τῆς αἰωνίου, τήν ἀπαρχήν» πού ἑορτάζομεν τό Πάσχα, ὁ πρῶτος καρπός εἶναι ἡ δόξα τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου.
1.-. Τό ἱστορικόν τῆς Κοιμήσεως.
Διά τήν Κοίμησιν τῆς Θεοτόκου δέν ἔχομεν πληροφορίας ἀπό τήν Καινήν Διαθήκην. Περί αὐτῆς μανθάνομεν ἀπό τήν «Ἀπόκρυφον Διήγησιν τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου περί τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου», ἀπό τό σύγγραμμα «Περί θείων ὀνομάτων», πού φέρεται ὑπό τό ὄνομα Διονυσίου τοῦ Ἀρεοπαγίτου, ἀπό τά «Ἐγκώμια εἰς τήν Κοίμησιν» Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως τῶν Ἁγίων Μοδέστου Ἱεροσολύ-μων, Ἀνδρέου Κρήτης, Γερμανοῦ Κωνσταντινουπόλεως, Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ κ.ἄ., καθώς καί ἀπό τά τροπάρια, πού ψάλλει ἡ Ἐκκλησία μας κατά τήν ἑορτήν τῆς Κοιμήσεως. Εἰς τά κείμενα αὐτά διασώζεται ἡ «ἀρχαία καί ἀληθεστάτη παράδοσις», τῆς Ἐκκλη-σίας μας διά τό ἐν λόγῳ Θεομητορικόν γεγονός, ὅπως τήν βλέπομεν ἄλλωστε καί εἰς τήν ὀρθόδοξον εἰκονογραφίαν.
Συμφώνως πρός τάς πληροφορίας
πού μᾶς δίδουν τά ἀνωτέρω
κείμενα, ἡ Θεοτόκος εἰδοποιήθη
ἀπό ἄγγελον τοῦ Θεοῦ τρεῖς
ἡμέρας πρίν διά τόν ἐπικείμενον θάνατόν Της. Ἀφοῦ ἐν συνεχείᾳ ἀνέβη εἰς τό ὄρος τῶν Ἐλαιῶν διά νά προσευχηθῇ, κατέβη εἰς τόν οἶκόν Της. Ἐκεῖ ἐγνωστοποίησε τήν ἐκ τοῦ κόσμου ἀναχώρησίν Της καί ἡτοίμασε τά τῆς ταφῆς Της. Περί τήν κλίνην τῆς Θεοτόκου συνεκεντρώθησαν ὅλοι οἱ Ἀπόστολοι πλήν τοῦ Θωμᾶ. Δύναμις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέ σχῆμα νεφέλης τούς ἀνήρπασεν ἀπό τά διάφορα μέρη τῆς οἰκουμένης, ὅπου ἐκήρυττον καί τούς συνεκέντρωσεν εἰς τά Ἱεροσόλυμα. «Τό δέ θεοδόχον αὐτῆς σῶμα μετά ἀγγελικῆς καί ἀποστο-λικῆς ὑμνῳδίας ἐκκομισθέν καί
κηδευθέν, ἐν σορῷ τῇ ἐν Γεθσημανῇ κατετέθη· ἐν ᾧ τόπῳ ἐπί τρεῖς ἡμέρας ἡ τῶν ἀγγέλων χοροστασία καί ὑμνῳδία διέμεινεν ἄπαυστος. Μετά δέ τήν τρίτην ἡμέραν τῆς ἀγγελικῆς ὑμνῳδίας παυσαμένης, παρόντες οἱ ἀπόστολοι, ἑνός αὐτοῖς ἀπολειφθέντος (τοῦ Θωμᾶ πού ἔλειπε) καί μετά τήν τρίτην ἐλθόντος καί τό θεοδόχον σῶμα προσκυνῆσαι βουληθέντος, ἤνοιξαν τήν σορόν. Καί τό μέν σῶμα αὐτῆς τό πανύμνητον οὐδαμῶς εὑρεῖν ἠδυνή-θησαν, μόνα δέ αὐτῆς τά ἐντάφια κείμενα εὑρόντες καί τῆς ἐξ αὐτῶν ἀφάτου εὐωδίας ἐμφορηθέντες (=ἐγέμι-σαν ἀπό τήν ἀνείπωτη εὐωδίαν, πού ἀνέδιδον) ἠσφάλισαν τήν σορόν» (Ἰωάν-νου Δαμασκηνοῦ, Β´ Ἐγκώμιον εἰς τήν πάνσεπτον Κοίμησιν τῆς Θεομήτορος, 18). Ὁ Υἱός Της, πού εἶχε σαρκωθῆ ἀπό αὐτήν, εἶχε δεχθῆ εἰς τούς οὐρανούς τό ἄχραντον σῶμά Της καί
τήν ἁγίαν Της ψυχήν. Τήν εὐσεβῆ
αὐτήν παράδοσιν τῆς Ἐκκλησίας
μας συνοψίζει ἄριστα τό Ἐξαπο-
στειλάριον τῆς ἑορτῆς τῆς
Κοιμήσεως: «Ἀπόστολοι ἐκ περάτων, συναθροισθέντες ἐνθάδε, Γεθσημανῆ τό χωρίον, κηδεύσατέ μου τό σῶμα· καί σύ, Υἱέ καί Θεέ μου, παράλαβέ μου τό πνεῦμα».
3.-. Ἕνα ἐγκώμιον πρός τήν Θεοτόκον. Ἀπό τά Ἐγκώμια τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας εἰς τήν πάνσεπτον Κοίμησιν τῆς Θεοτόκου παραθέτομεν ἕνα ἀπόσπασμα ἀπό τόν τρίτον ἐγκωμιαστικόν λόγον τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ. Εἰς αὐτό μᾶς καλεῖ ὁ ἱερός Πατήρ νά περιστοιχίσωμεν τό φέρετρον τῆς Θεοτόκου, νά τήν ὑμνήσωμεν καί νά ἐκδημήσωμεν νοερῶς μαζί Της.
«Δεῦτε, πάντες νοερῶς ἐκδημούσῃ συνεκδημήσωμεν. Δεῦτε, πάντες καρ-δίας πόθῳ πρός τόν τάφον κατιούσῃ συγκαταβῶμεν. Περιστοιχίσωμεν τόν ἱερώτατον κράβατον. Ὕμνους ἱερούς ᾄσωμεν ὧδέ πως ἐπιμελῳδοῦντες· Χαῖρε, κεχαριτωμένη· ὁ Κύριος μετά σοῦ. Χαί-ροις, ἡ προωρισμένη μήτηρ τοῦ Θεοῦ. Χαίροις, ἡ προεκλελεγμένη τῇ πρό αἰώνων βουλῇ τοῦ Θεοῦ, γῆς θειότατον βλάστημα, πυρός θείου κατοικητήριον, Πνεύματος ἁγίου ἱερώτατον ἄγαλμα, ὕδατος ζῶντος πηγή, παράδεισος τοῦ τῆς ζωῆς ξύλου, θείου βότρυος κλῆμα ἔμψυχον νέκταρ καί ἀμβροσίαν πηγά-ζοντος, ποταμός πλήρης τῶν ἀρωμάτων τοῦ Πνεύματος, ἄρουρα (=γῆ) τοῦ θείου ἀστάχυος, ρόδον τῇ παρθενίᾳ φανό-τατον καί πνέον τῇ εὐωδίᾳ τῆς χάριτος, κρίνον τοῦ βασιλικοῦ ἀμφιάσματος, ἀμνάς ἡ τεκοῦσα τόν ἀμνόν τοῦ Θεοῦ τόν αἴροντα τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου,
τό τῆς σωτηρίας ἡμῶν ἐργαστήριον,
ἀγγελικῶν ὑπερτέρα δυνάμεων,
δούλη καί μήτηρ Θεοῦ».
Χρ Γ. Γκότση
