«ΑΝΥΜΝΟΥΜΕΝ, ΣΩΤΕΡ, ΤΉΝ ΘΕΙΑΝ ΣΟΥ ΑΝΑΛΗΨΙΝ ΔΙ᾿ ΗΣ ΗΜΑΣ ΠΡΌΣ ΔΟΞΑΝ ΑΡΡΗΤΟΝ ΥΨΩΣΑΣ»
Τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη
Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ
κ. ΔΑΝΙΗΛ

ἱ θεῖοι καί ἱεροί Ἀπόστολοι μᾶς παρέδωσαν διά τοῦ ἀγίου Εὐαγγελίου, ὅτι ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός μετά τήν ἔνδοξον ἐκ νεκρῶν Ἀνάστασίν Του ἐπαρουσιάζετο ζωντανός εἰς τούς Μαθητές Του ἐπί σαράντα ἡμέρες. Τούς συνανεστρέφετο καί συνομιλοῦσε μαζί τους ἐξηγῶν τά περί τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Τήν τεσσαρακοστήν ἡμέραν τούς ἀνέβασε ὅλους (τούς 11 καί τήν Ἁγία Μητέρα Του) εἰς τό ὅρος τῶν Ἐλαιῶν. Ἐκεῖ τούς ἀπηύθυνε τίς τελευταῖες νουθεσίες Του. Καί ἐνῶ συνομιλοῦσε ἄρχισε νά ὑψώνεται καί νά ἀνέρχεται πρός τούς οὐρανούς. Ὁ Κύριος ἀνερχόμενος εἰς τούς οὐρανούς εὐλογοῦσε τούς Μαθητές Του. Ὑψούμενον Τόν ἐκάλυψε ἕνα σύννεφο καί Τόν ἔκρυψε ἀπό τά μάτια τῶν Μαθητῶν Του. Τήν ἴδια στιγμή ἐμφανίζονται στούς κατάπληκτους Μαθητές δύο Ἄγγελοι μέ λευκά ἐνδύματα καί τούς λένε: «Ἄνδρες Γαλιλαῖοι, γιατί στέκεσθε καί παρακολουθεῖτε μέ βλέμμα ἀκίνητο τόν οὐρανό; Αὐτός ὁ Ἰησοῦς πού ἀναλήφθηκε τώρα στόν οὐρανό, μέ τόν ἴδιο τρόπο, σωματικά, θά ἔλθει καθισμένος ἐπάνω στό σύννεφο καί κατά τήν Δευτέρα Παρουσία». Μετά οἱ Ἀπόστολοι ἐπέστρεψαν στήν Ἱερουσαλήμ.

Ταῦτα περί τῆς ὑποθέσεως τῆς μεγάλης Δεσποτικῆς ἑορτῆς τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ γράφονται ἀπό τόν Εὐαγγελιστή Λουκᾶ στήν ἀρχή τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων. Τό νόημα καί τήν σημασία αὐτῆς τῆς ἑορτῆς γιά μᾶς προσωπικῶς ἀλλά καί γιά τό ἀνθρώπινο γένος καθολικῶς θά προσπαθήσουμε νά προσεγγίσουμε μέ βοηθούς μας τούς Ἁγίους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, αὐτούς πού ἀξιώθηκαν νά γνωρίσουν καί νά διδάξουν τά μυστήρια τοῦ Θεοῦ,

1. Πολλοί Πατέρες θεωροῦν τήν Ἀνάληψι τοῦ Χριστοῦ ὡς τήν μεγίστη ὅλων τῶν Δεσποτικῶν ἑορτῶν. Ὁ Ἅγιος Ἐπιφάνιος, ἐπίσκοπος Κωνσταντίας τῆς Κύπρου γράφει: «Ὁ κόσμος, τό στολίδι τοῦ σώματος εἶναι ἡ κεφαλή, καί ὁ κόσμος, τό στολίδι τῶν ἑορτῶν εἶναι ἡ ἑορτή τῆς Ἀναλήψεως. Ὅπως τό κεφάλι ὀμορφαίνει τό σῶμα, ἔτσι καί ὁ ἀναληφθείς Κύριος ἀπαυγάζει τό κάλλος τῆς θεϊκῆς χάριτος». Ὁ λόγος γιά τόν ὁποῖο θεωρεῖται ἡ Ἀνάληψις ὡς ἡ μεγίστη τῶν Δεσποτικῶν ἑορτῶν εἶναι τοῦτος. Αὐτή εἶναι τό τέλος (δηλ ὁ σκοπός) ὅλων τῶν Δεσποτικῶν ἐνεργειῶν καί ἑορτῶν. Ὅπως ὁ Εὐαγγελισμός εἶναι ἀρχή καί κεφάλαιον ὅλων τῶν ἑορτῶν τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ· ἔτσι καί ἡ Ἀνάληψις εἶναι τέλος καί κατάληξις τῶν αὐτῶν ἑορτῶν τοῦ Κυρίου. Ἐκείνη μέν ἦταν ἡ κατάβασις τοῦ Θεοῦ Λόγου ἀπό τόν οὐρανό εἰς τήν γῆν· αὕτη εἶναι ἡ ἀνάβασις τοῦ αὐτοῦ Θεοῦ Λόγου ἀπό γῆν εἰς τόν οὐρανόν. Ἐκείνη ἦταν τό προοίμιον, αὐτή εἶναι ὁ Ἐπίλογος τοῦ παγκαλεστάτου, τοῦ σωτηριωδεστάτου καί τοῦ παγκοσμίου λόγου τῆς Οἰκονομίας τοῦ Θεοῦ Λόγου γιά μᾶς. Τότε Αὐτός κατέβη ἀπό τόν οὐρανόν εἰς τήν γῆν γυμνός ἀπό σάρκα, τώρα δέ ἀνεβαίνει ἀπό τήν γῆν εἰς τόν οὐρανόν φορῶν τήν ἀνθρωπίνην φύσιν. Τότε μέν κατέβη κρυφά, τώρα ἀνεβαίνει φανερά καί πεπαρρησιασμένα ἐπί τόν οὐρανόν τοῦ οὐρανοῦ, καθώς ψάλλει ὁ Δαβίδ: «Ἄσατε τῷ Κυρίῳ τῷ ἐπιβεβηκότι ἐπί τόν οὐρανόν τοῦ οὐρανοῦ κατά ἀνατολάς».

Ὁ Μονογενής Υἱός τοῦ Θεοῦ ἀνέτειλεν πρό αἰώνων ἀπό τόν ὑπερούσιον καί ὑπέρφωτον κόλπον τοῦ Θεοῦ Πατρός ὡς νοητός Ἥλιος. Κατῆλθεν εἰς τήν γῆν. Ἐσαρκώθη ἐκ τῆς Ἁγίας Θεοτόκου καί Παρθένου Μαρίας. Ἔγινε τέλειος ἄνθρωπος. Ἐτελείωσε τό ἔργο, τό ὁποῖον εἶχε ἀναλάβει γιά τήν σωτηρία τῶν ἀνθρώπων καί τό ὁποῖο ἀποκαλεῖται θεολογικῶς «ἔνσαρκος οἰκονομία τοῦ Θεοῦ Λόγου». Καί ἀνέρχεται εἰς τόν οὐρανόν. Ἐπιστρέφει καί καταλήγει εἰς τόν πατρικόν κόλπον τοῦ Ἀνάρχου Πατρός Του. Γιά τοῦτο ἔλεγε ὁ γλυκύς Κύριος μας, «Ἐξῆλθον παρά τοῦ Πατρός καί ἐλήλυθα εἰς τόν κόσμον, Πάλιν ἀφίημι τόν κόσμον καί πορεύομαι πρός τόν Πατέρα» (Ἰωάν. ιστ´28). Πλήν, ἄν καί ἐξῆλθεν ἀπό τόν Πατέρα καί ἔγινε ἄνθρωπος, οὐδέποτε Τόν ἐγκατέλειψε διότι «συγκατάβασις θεϊκή, οὐ μετάβασις τοπική γέγονε». Οἱ Πατέρες ἑρμηνεύουν καί διδάσκουν, ὅτι ὁ Χριστός ὡς Θεός Λόγος δέν ἐγκατέλειψε τόν Πατρικόν κόλπον, ἐπειδή ἡ μετάβασις εἶναι χαρακτηριστικόν τῶν ὑλικῶν καί περιωρισμένων ὄντων καί ὄχι τοῦ Θεοῦ πού εἶναι ἄϋλος καί ἄπειρος.

2. Τό κεντρικό καί κορυφαῖο γεγονός διό καί πανηγυριζόμενον κατ᾿ αὐτήν τήν ἑορτήν εἶναι τοῦτο: Ἡ ἐν σαρκί ἄνοδος τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ εἰς τόν οὐρανόν καί ἡ ἐκ δεξιῶν τοῦ Θεοῦ Πατρός καθέδρα Του. Τοῦτο ἑρμηνεύεται ὡς ἑξῆς, ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός ὡς ΘΕΟΣ καί ὡς ΑΝΘΡΩΠΟΣ ἀνέβη εἰς τούς οὐρανούς καί ἐκάθισεν εἰς τά δεξιά τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἀναληφθείς Κύριός μας ἀνύψωσε τό ἀνθρώπινον γένος καί τό κατέστησε, τό ἀνέδειξε ἄξιον νά δεχθῆ τήν θείαν δόξαν, τιμήν καί εὐπρέπειαν. Ὁ ἐνανθρωπήσας Θεός Λόγος ἀφοῦ προσέλαβεν τήν ἀνθρωπίνην φύσιν, τήν ἰδικήν μας ἀναξίαν καί ξεπεσμένην καί κατάκριτον φύσιν, τήν ἡγίασε, τήν ἀφθαρτοποίησε, τήν ἐλευθέρωσε ἀπό τήν ἁμαρτία, τά πάθη, τήν φθορά καί τόν θάνατον, τήν ἐδόξασε διά τῆς ἀναστάσεως καί τήν προσέφερεν θυσίαν ἀμόλυντον εἰς τόν Θεόν. Ὁ δέ Θεός καί Πατέρας μας τήν ἐδέχθη καί τήν ἐτοποθέτησε εἰς τά δεξιά Του ἐπί τοῦ θρόνου Του, τήν ἐτοποθέτησε ὑπεράνω ἀρχῆς καί ἐξουσίας γιά νά τιμᾶται καί νά δοξάζεται εἰς τούς ἀτελεύτητους αἰῶνες. Διά τοῦτο εὐφραινόμεθα λαμπρῶς καί πανηγυρίζομεν μέ κάθε ἐπισημότητα καί μεγαλοπρέπεια διά τήν ἀξίαν καί τιμήν καί δόξαν πού ἐλάβαμεν ἀπό τόν Πανάγαθο καί φιλάνθρωπο Θεό καί Δεσπότη ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι σημειωτέον ὄχι μόνον οὐδέν ἐπράξαμεν ἀγαθόν, ὥστε νά δικαιούμεθα καί νά ἀξίζωμεν τόσης καί τέτοιας τιμῆς καί μεγαλειότητος, ἀλλά καί ἀντιθέτως ἐπράξαμεν πολλά διά νά τιμωρηθοῦμε αὐστηρότατα.

Λυποῦμαι, διότι δέν μᾶς ἐπιτρέπει ὁ περιωρισμένος χῶρος νά σᾶς παρουσιάσω τά ὑψηλά νοήματα, τίς θεῖες καί ἱερές ἔννοιες, ὅσα θεολογικῶς διδάσκουν οἱ θεῖοι Πατέρες καί Διδάσκαλοι μας διά τήν παροῦσαν ὑπόθεσιν. Καί διακατέχομαι ὑπό ἀπορίας, δέν ἠξεύρω ποῖον νά προτιμήσω, εἰς ποῖον νά προστρέξω διά νά ἀντλήσω τά ἀναγκαῖα διά τήν πανήγυριν. Θά ἐρανισθῶ τά πανηγυρικότατα ἐγκώμια δυό μόνον. Πρῶτον· τοῦ Μακαρίου τοῦ Χρυσοκεφάλου Ἀρχιεπισκόπου Φιλαδελφείας τόν ΙΔ´ αἰῶνα, ἀποτελοῦντος μετά τοῦ Ἁγίου Φιλοθέου Κοκκίνου καί Ἁγίου Νικολάου Καβάσιλα μίαν ἐκ τῶν ἀληθῶν κορυφῶν τῆς ἁγιότητος καί τῆς σοφίας, ὁμοῦ μετά τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. Λέγει λοιπόν ὁ ἐπιφανής οὗτος ἐγκωμιαστής: «Ἐπειδή δέν εἶχε ἀξίαν τό γένος μας νά προσφέρη προσφοράν - θυσίαν εἰς τόν Θεόν, ἐσκήνωσε ἀνάμεσα μας ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ προσέλαβε ἀνθρώπινη φύσι, καί ἀφοῦ ἐθέωσε τό πρόσλημμα (τήν προσληφθεῖσα ἀνθρωπίνη φύσι), καί ἀφοῦ τό προσήγαγε θυσίαν καθαρά καί ἀμόλυντον τό ἐδόξασε στήν ἀφθαρσία διά τῆς ἀναστάσεως καί ἔτσι προσέφερε στό Θεό τελείαν προσφοράν – θυσίαν τῆς ἀνθρωπότητος. Δι᾿ αὐτῆς δέ τῆς προσφορᾶς εὐλογήθηκε ὁλόκληρος ὁ κόσμος, ὅλη ἡ δημιουργία τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός Πατέρας, τόσο πολύ ἐθαύμασε τό δῶρον, καί ἀπό τήν ἀξία πού εἶχε ἐκεῖνος πού Τοῦ τό προσέφερε, καί διότι ἦτο καθαρόν καί ἀμόλυντον τό προσφερθέν, ὥστε τό ἐδέχθη καί τό πῆρε μέ τά χέρια Του καί τό ἐτοποθέτησε πλησίον τοῦ θρόνου Του καί εἶπεν, κάθισε στά δεξιά μου. Ὤ ἄφατος δωρεά καί τιμή ἀνυπέρβλητος. Ὤ φιλανθρωπία ἀφάνταστος καί χάρις μεγαλοπρεπής. Τί εἴπω; καί τί λαλήσω; Πῶς νά ἐκφέρω τοῦτο τό λόγο; Ἡ φύσις, πού ἦτο εὐτελής καί κατάκριτος, πού ἐχωρίσθη ἀπό τό Θεό ἕνεκα τῆς παρακοῆς, καί ἡ ὁποία ἄκουσε τό φοβερό λόγο, εἶσαι γῆ καί στή γῆ νά γυρίσης, ἡ πάντων ἀσυνετωτέρα καί πάντων ἀγνωμονεστέρα, αὐτή πού ξεπέρασε στήν ἀναισθησία τά ἄλογα καί ἔγινε ἀλογωτέρα τῶν κτηνῶν καί ἀγριωτέρα τῶν θηρίων καί τῶν πετεινῶν ἀνοητοτέρα …… σήμερον γέγονε ἐνδοξοτέρα τῶν Ἀγγελικῶν Δυνάμεων καί ἠξίωται νά προσκυνῆται παρά πάντων καί νά δοξάζεται». Δεύτερον τοῦ χρυσορρήμονος Ἰωάννου ἐκ τοῦ πρώτου λόγου του εἰς τήν Ἀνάληψιν. Λέγει ὁ θεῖος ἐκεῖνος Πατέρας: «Δέν ἦταν λοιπόν ἀρκετό ὅτι (ἡ ἀνθρώπινη φύσις) ἀνέβηκε πάνω ἀπό τούς οὐρανούς; Δέν ἦταν λοιπόν ἀρκετό ὅτι στάθηκε μαζί μέ τούς ἀγγέλους; Δέν ἦταν ἀνυπολόγιστη καί αὐτή ἡ τιμή; Ὅμως ξεπέρασε τούς Ἀγγέλους, ξεπέρασε τά Χερουβίμ, ἀνέβηκε ὑψηλότερα ἀπό τά Σεραφίμ, πέρασε πάνω ἀπό τίς Ἀρχές, δέν ἐστάθηκε μέχρι πού ἐπλησίασε τόν θρόνο τοῦ Θεοῦ. Δέν βλέπεις αὐτήν τήν ἀπόστασι ἀνάμεσα στόν οὐρανό καί στή γῆ; ……Δέν βλέπεις πόση εἶναι ἡ ἀπόστασι ἀπό τόν ἅδη μέχρι τήν γῆ; καί ἀπό τήν γῆ πάλι μέχρι τόν οὐρανό; καί ἀπό τόν οὐρανό πάλι μέχρι τόν ὑψηλότερο οὐρανό; καί ἀπό ἐκεῖνο μέχρι τούς ἀγγέλους, τούς ἀρχαγγέλους, τίς οὐράνιες δυνάμεις καί μέχρι σ᾿ αὐτόν τόν θρόνο τοῦ Θεοῦ; Σ᾿ αὐτήν ὅλη τήν ἀπόστασι καί σ᾿ αὐτό τό ὕψος ἀνέβασε τό ἀνθρώπινο γένος ὁ Ἰησοῦς Χριστός».

Διαβάζοντας ὅλα αὐτά τά θαυμαστά ἔργα τοῦ Κυρίου μας καί τήν τόσην τιμήν πού μᾶς ἐχάρισε διερωτῶμαι, πῶς εἶναι δυνατόν ἄνθρωποι νά μένουν ἀσυγκίνητοι καί ἀδιάφοροι μπροστά σέ τέτοια εὐεργεσία κι᾿ ἀκόμη πῶς εἶναι δυνατόν νά ὑπάρχουν ἄνθρωποι πού νά περιφρονοῦν καί νά πολεμοῦν ἕνα τέτοιο εὐεργέτη, τόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό. Καί χίλιες ζωές ἄν εἴχαμε, κι᾿ ἄν καί τίς χίλιες ζωές χρειαζόταν νά τίς θυσιάσωμε γιά Ἐκεῖνον, πού τόσα μᾶς ἐπρόσφερε καί τόσο μᾶς ἀγάπησε πάλι δέν θά μποροῦσαν νά ἀντισταθμίσουν τήν τόσην εὐεργεσίαν.

3. Αὐτός ὁ ἀναληφθείς εἰς τούς οὐρανούς Κύριος μας καί καθίσας στά δεξιά τῆς Μεγαλωσύνης ἔδωσε σέ μᾶς τούς πιστούς ζῶσαν ἐλπίδα καί ἀδίστακτον πληροφορίαν, ὅτι καί ἐμεῖς πρόκειται νά ἀνέλθωμεν, ὅπου Ἐκεῖνος ὑψώθη καί ἀνέβη, διά νά εἴμεθα ἀχώριστοι, ἑνωμένοι μαζί Του. Ὅπως εἶναι ἀχώριστα καί τά μέλη τοῦ σώματος ἀπό τήν κεφαλήν, ἔτσι κι᾿ ἐμεῖς ἀπό τόν Χριστό, διότι Αὐτός εἶναι ἡ κεφαλή μας κι᾿ ἐμεῖς τά μέλη Του, γιά νά θεωροῦμεν τήν δόξαν Του καί νά χαίρωμε καί νά εὐφραινώμεθα εἰς αἰῶνα αἰῶνος. Αὐτή τήν θεία διαβεβαίωσι, ὅτι θά τόν ἀκολουθήσουν ὅσοι πιστεύουν σ᾿ Αὐτόν, τήν περιέχουν οἱ λόγοι Του: «Πηγαίνω νά σᾶς ἑτοιμάσω τόπον. Καί ἐάν πάω καί σᾶς ἑτοιμάσω τόπον, πάλιν θά ἔλθω καί θά σᾶς παραλάβω μαζί μου, ὥστε ὅπου εἶμαι ἐγώ νά εἶσθε καί σεῖς» (Ἰωάν. ιδ´ 3). Ὁμοίως καί οἱ ἀκόλουθοι: «Πατέρα, θέλω ὅπου εἶμαι ἐγώ, νά εἶναι μαζί μου κι᾿ ἐκεῖνοι πού μοῦ ἔδωκες διά νά βλέπουν τήν δόξαν πού μοῦ ἔδωκες» (Ἰωάν. ιζ´ 24). Καί εἰς αὐτούς «Ἐάν μέ ὑπηρετῆ κανείς, πρέπει νά μέ ἀκολουθῆ καί ὅπου εἶμαι ἐγώ, ἐκεῖ θά εἶναι καί ὁ ὑπηρέτης μου. Ἐάν κανείς μέ ὑπηρετῆ θά τόν τιμήση ὁ Πατέρας» (Ἰωάν. ιβ´ 26). Περί αὐτοῦ διδάσκει καί τό στόμα τοῦ Χριστοῦ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος: «Θά ἁρπαχθοῦμε μέσα σέ νεφέλες πρός προϋπάντησιν τοῦ Κυρίου εἰς τόν ἀέρα, καί ἔτσι θά εἴμεθα πάντοτε μέ τόν Κύριον» (Α´ Θεσ. δ´ 17). Τό δέ ἀψευδέστατον στόμα τοῦ Κυρίου μᾶς πληροφορεῖ εἰς τήν Ἀποκάλυψιν γ´ 21: «Εἰς ἐκεῖνον πού νικᾶ θά τοῦ ἐπιτρέψω νά καθίση μαζί μου είς τόν θρόνον μου, ὅπως κι᾿ ἐγώ ἐνίκησα καί ἐκάθισα μέ τόν Πατέρα μου εἰς τόν θρόνον Του».

Ἐδῶ λοιπόν φαίνεται ξεκάθαρα, ποιοί ἀπό μᾶς θά ἀπολαύσουν αὐτή τήν δόξαν, τήν ὑπέρ πᾶσαν δόξαν, αὐτή τήν τιμήν, τήν ὑπέρ πᾶσαν τιμήν, αὐτό τό μεγαλεῖον, τό ὑπέρ πᾶν μεγαλεῖον, νά εἶναι σύνθρονοι μέ τόν Δεσπότην Χριστόν. Ὅσοι γίνουν νικητές τῶν παθῶν καί τῆς ἁμαρτίας. Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς μᾶς βεβαιώνει περί αὐτοῦ εἰς τόν β´ λόγον του εἰς τήν Ἀνάληψιν, ἰδού πῶς: «Ὅπως λοιπόν ἐκεῖνος ἔζησε καί ἀπεβίωσε (δηλαδή ὁ Ἰησοῦς Χριστός), ἀναστήθηκε καί ἀναλήφθηκε, ἔτσι καί μεῖς ζοῦμε καί πεθαίνομε καί θά ἀναστηθοῦμε ὅλοι· τήν ἀνάληψι ὅμως δέν θά τήν ἐπιτύχωμε ὅλοι, ἀλλά μόνο ἐκεῖνοι γιά τούς ὁποίους ζωή εἶναι ὁ Χριστός καί ὁ θάνατος κέρδος, ὅσοι πρό τοῦ σωματικοῦ θανάτου ἐσταύρωσαν, ἐνέκρωσαν τήν ἁμαρτία διά τῆς μετανοίας καί τῆς εὐαγγελικῆς διαγωγῆς· διότι μόνο αὐτοί θά ἀναληφθοῦν μετά τήν κοινή Ἀνάστασι σέ νεφέλες πρός συνάντησι τοῦ Κυρίου στόν ἀέρα……Ἀλλά ὅπως ἔπραξαν οἱ Μαθητές μετά τήν Ἀνάληψι, πού, ἄν καί δέν τόν ἔβλεπαν αἰσθητῶς ἀλλά μέ τούς ὀφθαλμούς τῆς ψυχῆς, ὅμως τόν προσκύνησαν, ἄς καταλήξωμε στήν εἰρήνη, εἰρηνεύοντας μέσα μας καί μεταξύ μας…Καί ἐρχόμενοι στό ὑπερῶο μας, στό νοῦ δηλαδή, καί παραμένοντας σ᾿ αὐτό καί προσευχόμενοι, ἄς καθαρίσωμεν ἑαυτούς ἀπό τούς ἐμπαθεῖς καί χαμερπεῖς λογισμούς. Διότι ἔτσι καί τήν ἐπιδημία τοῦ Παρακλήτου θά ἐπιτύχωμε καί κατά τό πνεῦμα καί τήν ἀλήθεια θά προσκυνήσωμε Πατέρα καί Υἱόν καί Ἅγιο Πνεῦμα νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων».